Rozsada na parapecie, trochę teorii

Marzec to okres produkcji rozsady większości warzyw i niektórych kwiatów. Rozsadę można oczywiście kupić w centrach ogrodniczych, ale zrobienie jej samodzielnie daje więcej radości i satysfakcji:), dlatego w tym roku postanowiłam samodzielnie, w domu, na parapecie okiennym wyprodukować m. in. rozsadę pomidora, papryki, pora, cebuli, selera i kapusty. Planuję też wysiać kilka gatunków jednorocznych roślin ozdobnych (m in. dalii, astrów, celozji). Czeka mnie dużo pracy, mam nadzieję, że roślinki się odwdzięczą ładnym wzrostem:).

Na wstępie kilka słów teorii: 

Rozsada to po prostu uprawa młodych siewek w optymalnych dla nich kontrolowanych warunkach, przed wysadzeniem do gruntu. Rozsadę produkuje się ponieważ:

- rośliny o dużych wymaganiach cieplnych i/lub o długim okresie wegetacji  nie zdążyłyby wydać w polskich warunkach klimatycznych plonów przed zimą np. pomidor papryka, arbuz, seler

- niektóre rośliny po wschodach rosną bardzo wolno np. kapusta, cebula, por

- aby uzyskać wcześniejszy plon np. sałata, cebula

Przygotować  rozsadę można dwuetapowo:  wysiewając nasiona do doniczek, wielodoniczek (to takie tacki z wieloma komorami), skrzynek (nie za dużych aby zmieściły się na parapecie i żeby młode siewki nie zasłaniały sobie nawzajem światła), pudełek po lodach itp. a po pojawieniu się pierwszego liścia właściwego – przepikować siewki do większych doniczek, wielodoniczek, lub chociażby do pojemniczków po jogurtach z dziurkami w dnie (dzięki pikowaniu wzmacnia i rozrasta się system korzeniowy warzyw - lepszy wzrost całej rośliny).

Drugim sposobem jest siew nasion bezpośrednio do doniczek lub wielodoniczek, z pominięciem pikowania co pozwala na skrócenie czasu produkcji rozsady o tydzień lub dwa (są też gatunki nie tolerujące pikowania np. dyniowate). 

Można wybierać pomiędzy rozsadą doniczkowaną lub rwaną:
W przypadku rozsady doniczkowanej, każda roślina rośnie oddzielnie, w doniczce, pojemniczku, komórce wielodoniczki. Pozwala to na dobre wykształcenie bryłki korzeniowej.
Rwana to po prostu wiele siewek wysianych do jednego pojemnika obok siebie. Z tego pojemnika rośliny delikatnie rozdziela się i sadzi od razu na miejsce docelowe. To łatwy sposób uprawy, który można zastosować do większości gatunków, z wyjątkiem tych nie tolerujących uszkodzeń korzeni np. dyń, ogórków czy fasoli. 

Rozsada pomidora w wielodoniczkach

Na rozsadę rwaną zdecydowałam się w przypadku drobnych siewek pora

Używam gotowego podłoża
do rozsad ze sklepu ogrodniczego

Podłoże możemy zrobić sami mieszając torf (substrat torfowy) z piaskiem w stosunku 4:1. Ja poszłam na łatwiznę i w sklepie ogrodniczym kupiłam gotową ziemię do wysiewu i produkcji rozsady (ziemia uniwersalna też się nada).

Pojemniki:

- Pojemniki (kuwety, skrzynki,  kiełkowniki) o wysokości 10 cm,
- Wielodoiniczki (multiplaty, palety rozsadowe) bardzo ułatwiają pielęgnację rozsady, zajmują mało miejsca, umożliwiają szybkie i niekłopotliwe przenoszenie rozsady, Są wielokrotnego użytku, mają zróżnicowane rozmiary otworów,
- Doniczki, wielodoniczki torfowe, ulegają rozkładowi, korzenie mogą przez nie przerastać , sadzi się je wraz z rośliną do gleby,
- Zwykłe doniczki, lub pojemniki po jogurcie z dziurkami na dnie.

Moja rozsada będzie rosła głownie w wielodoniczkach, o wymiatach 30x50 cm, idealnie pasujących do szerokości parapetów

Etapy produkcji:

1. Pojemnik wypełniamy podłożem o temperaturze pokojowej do ok. 7 cm wysokości, uklepujemy ziemię, siejemy nasiona, starając się rozmieścić je jak najbardziej równomiernie (ok. 1 nasiono na 1 cm²). Przykrywamy nasiona od 0,5 do 1 cm warstwą ziemi.
2. Po wysiewie najlepiej podlewać rozsadę poprzez zraszanie lub konewką z drobnym sitkiem, aby nie dopuścić do odkrycia i wypłynięcia świeżo posianych nasion. Nie można zapomnieć o umieszczeniu pod pojemnikiem podstawki, aby nie zalać parapetu i podłogi. Z powodu niewystarczającej wilgotności powietrza w domu nasiona po wysiewie można przykryć szybką lub zwykłą przezroczystą folią, którą należy codziennie zdejmować, aby nie dopuścić do zebrania się zbyt dużej ilości pary wodnej. Pojemnik należy trzymać  w ciepłym miejscu, duża ilość światła w tym momencie nie jest jeszcze niezbędna.
3. Po pierwszych wschodach folię usuwamy na stałe, nie jest już potrzebna i ustawiam pojemnik jak najbliżej okna (parapet) jeżeli do tej pory stał w innym miejscu. Staramy się w miarę możliwości utrzymywać odpowiednią temperaturę do wzrostu:                                                                                                                                                                                                                                    bbbbbbbbb       - kapustne, sałata, cebula por - 14 - 18 °C,                                                                                     bb   - pomidor, papryka - 18 - 25 °C,                                                                                                      bbbb arbuz, dynia - 20 - 28 °C                                                                                                         
4. Pamiętamy o utrzymywaniu lekko wilgotnego podłoża, zbyt mokre może prowadzić do gnicia korzeni. Z kolei zbyt suche spowoduje więdnięcie roślinek. (Trzeba zachować złoty środek).
5. Pikowanie (nie zawsze konieczne). Średnio po dwóch tygodniach od wschodów, gdy siewka ma wykształcone liścienie i jeden liść właściwy można rozpocząć przepikowywanie do większych pojemników, skrzynek lub do pojedynczych doniczek i wielodoniczek o dużych oczkach. Przed pikowaniem podlewa się rośliny. Przebiega następująco: młode siewki podważa się delikatnie pikulcem, takim drewnianym lub metalowym urządzeniem ze szpicem lub po prostu np. łyżką lub widelcem, wyciąga się je trzymając za liścienie, pikulcem lub palcem robi  się dołek w ziemi nowej doniczki, wkłada siewkę dość głęboko i lekko dociska ziemię. Korzenie nie powinny się zawijać. Siewki chore lub słabo rozwinięte trzeba usunąć. Przepikowane rośliny dobrze jest ponownie podlać. Po co pikujemy? Aby lekko uszkodzić korzenie, co pobudzi roślinę do wytworzenia nowych i aby dać siewkom więcej miejsca do wzrostu.

6. 

   Przepikowywanie siewek na nowe miejsce.
   Tu na przykładzie dalii.

7. 6. Hartowanie. Na około tydzień przed wysadzeniem warzyw do gruntu rozsadę warzyw należy zacząć przyzwyczajać do mniej korzystnych warunków klimatycznych – ograniczyć podlewanie, obniżyć temperaturę poprzez wietrzenie.
   
         Zahartowane rośliny szybciej się przyjmą i lepiej będą znosić zmiany temperatury na miejscu stałym. Przed sadzeniem do gruntu należy taką rozsadę obficie podlać.

Niektóre warzywa (np. dynia, ogórek, fasola) źle znoszą pikowanie. Nasiona tych warzyw należy od razu wysiewać do doniczek.

Nasiona arbuza, dyni , cukinii czy kabaczka możemy bezpośrednio siać do gruntu, ale  możemy też w celu przyśpieszenia owocowania tych roślin wysiewać je dopiero w połowie kwietnia do pojedynczych  może być po 1-3 nasion) pojemników i wysadzać w połowie maja do gruntu już dobrze podrośnięte.

Terminy produkcji rozsady

	Termin wysiewu	Czas produkcji rozsady	Termin sadzenie na miejsce stałe	Uwagi
Pomidor	20 III-5 IV	6-8 tyg.	Po 15 V do 20 V	Można pikować
Papryka	15 III- 25 III	7-8 tyg.	Po 15 V do 20 V	Można pikować
Por	III	Ok. 8-9 tyg	IV-V	Niekonieczne pikowanie Można też wysiewać wprost do gruntu w IV
Cebula	III	Ok. 8-9 tyg	IV-V	Niekonieczne pikowanie Można też wysiewać wprost do gruntu w IV
Kapusta Kalafior	III	Ok. 8 tyg	IV-V	Niekonieczne pikowanie
Dynia	IV	Ok. 5 tyg	Po 15 V do 15 VI	Nie znosi pikowania! Można też wysiewać po 15 V wprost do gruntu
Arbuz	IV	Ok. 5 tyg	Po 15 V do 15 VI	Nie znosi pikowania! Można też wysiewać po 15 V wprost do gruntu

To był ogólny opis produkcji rozsady, w kolejnych wpisach postaram się pokazać ten proces w praktyce :) .